“Η ψυχολογία στην υπηρεσία της παιδαγωγικής”

Ομιλητής: Αργύρης Οικονόμου, θεολόγος

Στο πλευρό της Παιδαγωγικής, πάντα αρωγοί και συμπορευόμενες βρίσκονται όλες οι επιστήμες του ανθρώπου με οδηγό και πρωτοπόρο την ψυχολογία. Μεγάλες μορφές ψυχολόγων, ψυχαναλυτών και φιλοσόφων συμβάλλουν δυναμικά τους τελευταίους αιώνες στην ανάπτυξη της Παιδαγωγικής και με τις θεωρίες τους την ωθούν έτσι ώστε να αναδειχθεί η σημασία της και η μεγάλη συμβολή της σε ό,τι μπορεί κανείς να ονομάσει «ανάπτυξη» του προσώπου μέσω της παιδείας του.

Οι εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι υπήρξαν καλοί παρατηρητές των αλληλεπιδράσεων μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων και μας έχουν παράσχει αξιοσημείωτα στοιχεία για τη σημασία της αποτελεσματικής διδασκαλίας και της αποτελεσματικής μάθησης. Ιδιαίτερα ο χώρος της γνωστικής και εξελικτικής ψυχολογίας, συνέβαλε με τους μελετητές της στο να φωτιστούν πολλές πλευρές της ανθρώπινης προσωπικότητας και των διαδικασιών ανάπτυξής της.

Ανάμεσα σ’ αυτούς, που συνέβαλαν σημαντικά στις επιστήμες της Παιδαγωγικής και στην Εκπαίδευση (σχολείο), με τις θεωρίες μάθησής τους είναι ο εξελικτικός ψυχολόγος Erik Erikson, όπου η ερμηνεία του για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη διαφώτισε σημαντικές πτυχές στην κατανόηση συμπεριφοράς των μαθητών και της ψυχοσύνθεσής τους. Ένας άλλος είναι ο παιδοψυχίατρος Donald Winnicot, ο οποίος τόνισε τη σπουδαιότητα της σχέσης που πρέπει να αναπτύσσεται μεταξύ βρέφους και μητέρας και η οποία καθορίζει αργότερα, με την ένταξή του στο χώρο του σχολείου και το ευρύτερο περιβάλλον, τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.

Στην παρούσα εισήγηση θα παρουσιαστούν τα βασικά σημεία των θεωριών ανάπτυξης των παραπάνω επιστημόνων και θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίησή τους στην εφηβική κυρίως ηλικία, όπου αρχίζει σιγά σιγά να αναζητείται η ταυτότητα και να διαμορφώνεται η προσωπικότητα του νέου. Θα αναφερθεί επίσης ενδεικτικά η ανάπτυξη της θρησκευτικότητας στην παρούσα ηλικιακή φάση στα πλαίσια της εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Τέλος, θα παρουσιαστούν ορισμένες ενδεικτικές κριτικές προσεγγίσεις στις θεωρίες ανάπτυξης των αναφερόμενων προσώπων, καθώς και κάποια σημεία που αντιμετωπίστηκαν με μια διστακτικότητα και επιφυλακτικότητα από το ευρύτερο επιστημονικό κοινό.